Transitievisie Warmte

Er zijn al meerdere digitale bijeenkomsten georganiseerd. Hierbij gingen wij in gesprek met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties over de Transitievisie Warmte.

U kunt alle informatie en documenten terugvinden op de hiervoor ingerichte informatiepagina.

Ga naar de pagina ‘Terugblik digitale bijeenkomsten Transitievisie Warmte’.

De Transitievisie Warmte geeft richting aan hoe de aanpak van de warmtetransitie in de Hoeksche Waard eruit kan zien. Het is een momentopname van de technische mogelijkheden voor het aardgasvrij maken van de Hoeksche Waard en wat de mogelijke aardgasalternatieven zijn. De Transitievisie Warmte wordt over 2 jaar vernieuwd. In de Transitievisie Warmte staat een volgorde waarin de wijken en dorpen het beste aardgasvrij worden gemaakt.

Woningen en andere gebouwen worden in de Hoeksche Waard nu nog vaak verwarmd met aardgas. Hierdoor is het lekker warm en beschikt u over voldoende warm water. Ongeacht hoe koud het buiten is. Gelukkig zijn er ook andere goede manieren om uw woning of gebouw te verwarmen. Hierbij kunt u denken aan het verwarmen met een warmtepomp, hybride warmtepomp, maar ook groene gassen zoals waterstof en/of biogas zijn mogelijk in de toekomst een oplossing. Bekijk hiervoor de animatie-video over de aardgasvrije mogelijkheden.

Per wijk en per dorp wordt gekeken welke duurzame alternatieve warmteopties beschikbaar zijn. Waarbij de Transitievisie Warmte op hoofdlijnen iets vertelt over de warmtetransitie in de Hoeksche Waard, wordt de uitvoering hiervan voor de wijken en dorpen daarna uitgewerkt in een Wijk- of Dorpuitvoeringsplan.  De Transitievisie Warmte en later ook het de Wijk- of Dorpsuitvoeringsplannen maakt de gemeente samen met inwoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties, de netbeheerder, woningcorporatie en provincie.  

De beste vorm van verduurzamen is energiebesparing. Alle energie die niet nodig is hoeft ook niet opgewekt te worden. Er zijn verschillende mogelijkheden om energie te besparen. Bekijk de animatie-video met meer informatie over wat u nu al kunt doen:

Tips om energie te besparen of om uw woning te verduurzamen vindt u op de website van het Regionaal Energieloket.

Bent u ondernemer? Kijk dan op de website van het Zakelijke Energieloket voor een onafhankelijk advies bij het verduurzamen of energiezuinig maken van uw gebouw.

Heeft u hulp nodig bij het maken van een plan van aanpak voor uw gebouw. Energieke Regio helpt ondernemers, maatschappelijke organisaties, verenigingen van eigenaars en woningbouwcorporaties met het verduurzamen van hun gebouwen. Kijk op de website van Energieke Regio voor meer informatie.

In 2050 worden gebouwen in Nederland niet meer met aardgas verwarmd. Dat is afgesproken in het nationale Klimaatakkoord. Zo dringen we de uitstoot van CO₂ terug en verminderen we de afhankelijkheid van aardgas, zowel uit Groningen als uit het buitenland. Ook in de Hoeksche Waard gaan we onze gebouwen en woningen op een andere manier verwarmen. Daarnaast werken we toe naar een energieneutrale gemeente in 2040. Waarbij we alle energie die we gebruiken, ook duurzaam opwekken.

De overstap naar duurzame en aardgasvrije verwarming noemen we de warmtetransitie. In 2021 hebben alle gemeenten een Transitievisie Warmte vastgesteld. Zo ook gemeente Hoeksche Waard. De Transitievisie Warmte beschrijft in grote lijnen hoe we stap voor stap het isoleren en aardgasvrij maken van woningen en gebouwen in de Hoeksche Waard kunnen aanpakken en welke alternatieven er zijn om onze woningen en gebouwen te verwarmen. 

Warmtenet en aardwarmte (geothermie)

Een alternatief voor aardgas om woningen en gebouwen te verwarmen, is het aansluiten op een warmtenet. Warmte afkomstig uit de aarde kan worden ingezet als bron voor een warmtenet. De gemeente heeft in samenwerking met HoekscheWaardDuurzaam onderzoek laten doen of het gebruik van aardwarmte (geothermie) als alternatief voor aardgas een optie is voor de Hoeksche Waard.

HoekscheWaardDuurzaam

De energiecoöperatie HoekscheWaardDuurzaam heeft eerder al een studie gedaan naar de aanwezigheid van aardwarmte onder de Hoeksche Waard. Deze studie heeft de energiecoöperatie in 2020 aangeboden aan de gemeente. Als vervolg daarop en als aanvulling op de Transitievisie Warmte heeft de gemeente laten onderzoeken wat de haalbaarheid is van het gebruik van aardwarmte in een warmtenet binnen de Hoeksche Waard.

Uitkomsten onderzoek

Uit het onderzoek blijkt dat er aardwarmte onder de Hoeksche Waard aanwezig is, maar dat deze aardwarmte zich vooral in de diepere lagen bevindt (dieper dan 1.500 meter). Het meest kansrijk voor het benutten van aardwarmte is de noordrand van de Hoeksche Waard. De dorpen, en dus de woningen en gebouwen in de noordrand, liggen echter dusdanig ver uit elkaar dat op dit moment de kosten voor het winnen van aardwarmte en de aanleg van een warmtenet niet opwegen tegen de opbrengsten. Bovendien ligt een groot deel van de aanwezige aardwarmte onder de omliggende regio’s buiten de Hoeksche Waard. Voor een klein deel is er ook aardwarmte aanwezig onder de noordrand van de Hoeksche Waard. Dit gehele gebied valt binnen een onderzoeksgebied (opsporingsvergunning) vanuit Rotterdam, Nissewaard of de Drechtsteden. Zij hebben al toestemming om in dit gebied met behulp van een proefboring te kijken hoeveel aardwarmte er te winnen is en of dit tegen een goede prijs kan worden gedaan. Het gebied waar deze vergunning al voor verstrekt is, ligt grotendeels buiten de Hoeksche Waard. De aanvraag voor deze vergunning is al enkele jaren geleden gedaan door commerciële partijen. Het aanvragen en verstrekken van een dergelijke vergunning wordt bijna altijd door commerciële partijen gedaan. Het is een traject dat enkele jaren duurt en waarvoor ook een investering wordt gevraagd van miljoenen euro’s. De proefboring wordt uitgevoerd in het gebied waar de meeste warmte te winnen is en er een groot afzetgebied is, bijvoorbeeld bij grotere steden zoals Spijkenisse, Rotterdam en/of Dordrecht. HoekscheWaardDuurzaam en gemeente Hoeksche Waard hebben afgesproken om deze partijen gezamenlijk te benaderen voor een kennismaking en om op de hoogte te worden gebracht van hun plannen rondom aardwarmte.

Verder is gemeente Hoeksche Waard, naar aanleiding van de resultaten uit dit onderzoek, een verkennend onderzoek gestart naar een open warmtenet voor de noordrand van de Hoeksche Waard. Bij een open warmtenet kunnen verschillende kleinere partijen warmte aanleveren zoals bijvoorbeeld restwarmte van bedrijven of warmte uit oppervlaktewater. Deze warmte kan vervolgens met een warmtenet worden gebruikt om gebouwen (deels) te verwarmen.

Of het dus mogelijk is een warmtenet te creëren en in hoeverre daarvoor ook voldoende warmte beschikbaar is, moet nog verder worden onderzocht. Mocht dit mogelijk zijn; de ontwikkeling en aanleg van een warmtenet is een proces dat jaren kan duren. We kunnen niet wachten tot duidelijk is of aardwarmte via een warmtenet een mogelijk alternatief is in de toekomst. Daarom gaan we in de tussentijd verder met verduurzamen en het benutten van wel al beschikbare alternatieven.

Uiteraard blijft het nog steeds goed om woningen of gebouwen te verduurzamen door deze goed te isoleren, kleine energiebesparende maatregelen te treffen en zonnepanelen op het dak te plaatsen. Dit zijn belangrijke voorwaarden om over te kunnen stappen naar een alternatieve warmtebron. Om de inwoners hierbij te helpen wordt er momenteel gewerkt aan een isolatieprogramma waarmee de inwoners worden ontzorgd en geholpen worden bij de financiering van isolatiemaatregelen aan hun woning. Ook de stap van een cv-ketel naar een (hybride) warmtepomp is, indien de woning daarvoor geschikt is, een goede mogelijkheid als vervanger.

Lees hieronder ook de meest gestelde vragen en antwoorden:

Wat is aardwarmte?

Aardwarmte (geothermie) is lokale duurzame warmte uit de ondergrond die via een warmtenet zorgt voor de verwarming van gebouwen zoals woningen, kantoren, kassen en industrie. Het van nature aanwezige warme water wordt uit de diepe (meer dan 1.000 meter diep) ondergrond opgepompt. De warmte wordt eruit gehaald via een warmtewisselaar. Een pomp zorgt ervoor dat het afgekoelde water terugstroomt in dezelfde aardlaag waarna het weer opwarmt.

Wat is het verschil tussen geothermie en aardwarmte?

Geothermie en aardwarmte is precies hetzelfde. Beide woorden worden gebruikt maar het gaat in beide gevallen over warmte uit de diepere bodemlaag (>500 meter diep).

Wat kwam er uit het onderzoek van HoekscheWaardDuurzaam?

Op 18 mei 2020 publiceerde HoekscheWaardDuurzaam op haar website de studie: ‘De technische haalbaarheid van geothermie in de Hoeksche Waard april 2020’. Deze studie is aangeboden aan gemeente Hoeksche Waard. HoekscheWaardDuurzaam geeft in de studie aan dat volgens diverse onderzoeken er onder het noordelijke gedeelte van de Hoeksche Waard, aardwarmte aanwezig is welke benut zou kunnen worden. Dit is het dichtstbevolkte gedeelte van de Hoeksche Waard.

Wat houdt het vervolgonderzoek dat de gemeente heeft laten doen in?

In aanvulling op het onderzoek van HoekscheWaardDuurzaam heeft de gemeente onderzoek laten doen naar hoe kansrijk het gebruik van aardwarmte is om woningen en gebouwen te verwarmen in de Hoeksche Waard. In 2021 heeft gemeente Hoeksche Waard in overleg met HoekscheWaardDuurzaam het bedrijf Spidron Weco B.V. in de arm genomen voor de begeleiding van een vervolgonderzoek naar aardwarmte in de Hoeksche Waard. Dit vanwege het specialistische karakter. Spidron Weco B.V. heeft via een selectie Pan Terra Geoconsultants gevraagd naar een geologische quickscan. Onderzocht is hoeveel en hoe diep aardwarmte aanwezig is in de Hoeksche Waard. In het onderzoek is verder gekeken naar de woningdichtheid en of deze voldoende is om het boren naar aardwarmte en het aanleggen van een warmtenet betaalbaar te krijgen. Ook is gekeken naar al lopende onderzoeken en boringen van gebieden rondom de Hoeksche Waard, welke deels onder de Hoeksche Waard door lopen.

Wat zijn de belangrijkste resultaten uit het haalbaarheidsonderzoek?

Uit het vervolgonderzoek blijkt dat de potentie van aardwarmte in de ondiepe lagen (500-1.500 meter) in de Hoeksche Waard tegenvalt. In diepere lagen (1.500 tot 3.000 meter) zit meer potentie. De temperatuur van aardwarmte loopt op met de diepte: hoe dieper in de grond hoe warmer. In Nederland is nog weinig ervaring met het ultradiep (meer dan 4 kilometer diep) winnen van aardwarmte. De risico’s voor deze ultradiepe aardwarmte zijn nog onvoldoende duidelijk. Uit het vervolgonderzoek blijkt verder dat de aanwezige woningdichtheid in de Hoeksche Waard te laag is om op dit moment de kosten voor het boren van de put en de aanleg van het warmtenet betaalbaar te maken. Alleen door samenwerking met andere afnemers, zoals bijvoorbeeld bedrijven, is er misschien voldoende vraag naar de warmte om de interesse te wekken van een exploitant.

Betekent dit dat het gebruik van aardwarmte in de Hoeksche Waard geen optie is als alternatief voor aardgas?

Technische vooruitgang en andere afnemers met een grotere warmtevraag zoals bedrijven kunnen ertoe leiden dat aardwarmte in de toekomst wel betaalbaar kan zijn. De verwachting is dat er niet binnen nu en 10 jaar een warmtenet in Hoeksche Waard wordt gerealiseerd.

Is het wel slim om nu te investeren in een (hybride) warmtepomp als we misschien in toekomst een warmtenet krijgen?

Het is onzeker of het aanleggen van een warmtenet betaalbaar te maken is in de Hoeksche Waard. Als dat door technologische vooruitgang en genoeg afnemers het geval gaat zijn, duurt de realisatie van een warmtenet nog jaren. Het aanschaffen van een (hybride) warmtepomp is een prima keuze en draagt bij aan vermindering van de CO₂ uitstoot. Net als het uitvoeren van isolatiemaatregelen, kleine energiebesparende maatregelen en het plaatsen van zonnepanelen op daken. Alle energie die we kunnen besparen, hoeven we ook niet duurzaam op te wekken. Hiernaast is het zo dat iedereen keuzevrijheid heeft en niet iedereen kan of zal worden aangesloten op een eventueel warmtenet.

Welke partijen hebben een opsporingsvergunning en wat betekent dit?

Er zijn 3 opsporingsvergunningen aangevraagd bij het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) om proefboringen te doen in gebieden waarvan een deel onder de Hoeksche Waard ligt. Alle 3 deze opsporingsvergunningen zijn ook toegekend. Dit zijn:

• Opsporingsvergunning Rotterdam-BAR door de partijen ENGIE Energy Solutions B.V. (een Frans multinationaal energiebedrijf dat opereert in de productie, onderhoud en distributie van elektriciteit en aardgas) en Shell Geothermal B.V. Deze vergunning beslaat de noordrand van de Hoeksche Waard van Nieuw-Beijerland tot Puttershoek
• Opsporingsvergunning Drechtsteden door N.V. HVC (een energie- en afvalbedrijf van 48 gemeenten en 8 waterschappen). Deze vergunning beslaat een deel van de oostrand en start net na Puttershoek, inclusief ’s-Gravendeel, en stopt voor Mookhoek.
• Opsporingsvergunning Nissewaard 2 door Duurzaam Voorne Holding B.V. (een duurzaam collectief van tuinders uit gemeente Westvoorne en Hydreco Geomec). Deze vergunning beslaat een deel van de westrand met name rondom Goudswaard.

Dit betekent dat deze partijen het eerste recht hebben om te kijken, met een proefboring, of de aardwarmte binnen dit gebied tegen aantrekkelijke kosten te winnen is. Zij kunnen hierbij de aardwarmte binnen het hele gebied, dus ook het gedeelte wat zich onder de Hoeksche Waard bevindt, winnen. 

Betekent dit dat er dan ook geboord gaat worden naar aardwarmte in de Hoeksche Waard?

Nee, het grootste deel van de opsporingsvergunningen liggen buiten de Hoeksche Waard. De boring naar de warmte zal dan ook buiten de Hoeksche Waard plaatsvinden.

Kunnen we dan van deze opsporingsvergunningen geen warmte in de Hoeksche Waard krijgen?

Zoals de resultaten van het onderzoek laten zien is de kans op het benutten van aardwarmte eigenlijk alleen mogelijk in de noordrand van de Hoeksche Waard. Dit gebied valt echter grotendeels binnen de al vergeven opsporingsvergunningen. Om de warmte die eventueel binnen dit gebied te winnen is ook naar de Hoeksche Waard te krijgen, moeten we gesprekken voeren met de partijen die de vergunningen hebben gekregen. De vraag is dan of deze partijen het zien zitten en het financieel en technisch haalbaar is om de warmte naar de Hoeksche Waard te krijgen.

Wat is een open warmtenet?

Soms hebben bedrijven warmte over, biedt de bodem kansen of is er warmte uit het water te halen. Die warmte wordt in een warmtecentrale overgebracht op water dat door een leidingenstelsel stroomt – het warmtenet. Het water in het warmtenet kan gebruikt worden om woningen en gebouwen te verwarmen en van warm douchewater te voorzien. Bij een open warmtenet kan iedereen die duurzame warmte aanbiedt of overheeft dit tegen een vergoeding leveren aan dit netwerk. De ontvangen warmte wordt indien nodig nog verder verhoogd en aangeboden aan de aangesloten woningen en andere gebouwen. Zo maken meerdere kleine duurzame bronnen aardgasvrij wonen en werken mogelijk.

Wat is het verschil tussen een opsporingsvergunning en een winningsvergunning?

Voor de winning van aardwarmte gelden in Nederland de regels uit de Mijnbouwwet. Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) houdt toezicht op de veiligheid voor mens en milieu bij de winning van aardwarmte. Om aardwarmte te mogen opsporen en winnen, moet de initiatienemer vergunningen aanvragen bij het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). SodM adviseert samen met de Mijnraad en provincie Zuid-Holland over het verlenen van vergunningen. De Mijnbouwwet geeft aan dat een opsporingsvergunning nodig is vóór het doen van de eerste boring. Als deze boring voldoende productief blijkt te zijn, is na de tweede boring en de testfase de opsporingsvergunning om te zetten in een winningsvergunning. De winningsvergunning beschrijft het gebied en de periode waarbinnen de vergunninghouder het alleenrecht heeft om aardwarmte te winnen. Dit alleenrecht heeft de ontwikkelaar nodig, omdat er zeer hoge kosten zijn in de voorbereiding.

Wilt u op de hoogte worden gehouden over wat er allemaal gebeurt om de Hoeksche Waard te verduurzamen?

Meld u dan aan voor de digitale nieuwsbrief Duurzaamheid.